Er is vast geen enkele vakman/vrouw in de geluidswereld te vinden voor wie de naam JBL onbekend is. Voor de meesten onder ons leverde deze firma al beroemde luidsprekers toen we zelf onze carrière begonnen, en tot op de dag van vandaag is dat nog steeds het geval. Het logo van JBL is een vast meubelstuk in de cultuur van al wie met luidsprekers te maken heeft. JBL producten doen hun job trouwens niet alleen in boxen van het eigen merk, maar je zou versteld staan van het aantal fabrikanten dat, in het verleden zowel als nu, JBL luidsprekers als OEM product gebruikt in hun eigen klankkasten, onder hun eigen merknaam. Waar de oudgedienden in onze sector vrijwel direct aan forse PA-systemen denken, weet de hedendaagse consument dat het JBL logo ook op tal van andere producten terug te vinden is, niet in het minst bijvoorbeeld in het marktsegment van computergerelateerde speakers, autoluidsprekers, huiskamertoestanden, en noem maar op.

James B. Lansing
Zoals bij de grootste boom is het ook hier ooit begonnen met één enkel zaadje. De oprichter van de firma was echter wel ‘geen gewone’ man. De wereld kent hem als James B. Lansing, de man die geniale dingen uitvond. Niet alleen luidsprekers, maar zelfs ook zijn eigen naam. Hij werd namelijk geboren in 1902 als James Martini, in Illinois. Met drank had hij echter niets te maken, en eigenlijk met geluidstechniek ook niet, want hij studeerde af als mijningenieur, een diploma waarmee je in die tijd in Illinois een mooie carrière kon opbouwen. Maar James was geen braaf doetje. Er wordt van hem verteld dat hij zelfs op 12-jarige leeftijd al een zendertje in elkaar geknutseld had waarmee hij stiekem de uitzendingen van het lokale radiostation kon storen. Niemand weet eigenlijk nog echt waarom, maar in zijn jeugd voegde James de naam van een bevriende familie, Bullough, aan zijn eigen naam toe en hij veranderde ook zijn familienaam Martini in Lansing. Klinkt gek, maar de moderne mens doet eigenlijk niets anders met al de nicknames die we tegenwoordig voor internetcommunicatie zelf verzinnen. James was op zijn tijd dus heel ver vooruit!

Cinemasound
De mijnen waren voor James blijkbaar toch te duister, en in 1924 verkaste hij naar Salt Lake City, waar hij als ingenieur bij een radiostation terecht kwam, en kort nadien richtte hij de Lansing Manufacturing Company op en zo startte hij met de bouw van radioluidsprekers. De trend was gezet. Als snel had hij echter door dat in die sector toentertijd Los Angeles the place to be was, en hij verhuisde zijn onderneming in 1927 dan ook naar daar. Een perfecte timing, want rond die tijd ontstond er een grote vraag naar aangepaste geluidsapparatuur in alle Hollywood studio’s nadat Warner Brothers de eerste gesproken film (The Jazz Singer) de wereld in stuurde. De toenmalige techniek voldeed echter niet aan de wensen van Douglas Shearer, de hoofd-geluidsingenieur bij Metro-Goldwyn-Mayer (MGM) en hij vroeg raad aan verschillende experten die hem vertelden dat Lansing Manufacturing Company eigenlijk de know how in huis had om zijn problemen op te lossen. Het duo Shearer-Lansing begon zo te experimenteren met hoorngeladen systemen om de cinemasound op een hoger kwaliteitsniveau te brengen. Vergeet niet dat hoorns als akoestische transformator voor een veel hoger rendement zorgen, en dat was in tijden van bescheiden versterkervermogens een goeie zaak. Ook de directiviteit van de afstraling was met hoorns beter onder controle te houden.

Altec

Het werd een schot in de roos voor de onderneming, tot in 1939 hun ‘zakenman’ Ken Decker in een vliegtuigongeval omkwam en in 1941 had het wegvallen van het zakentalent van Decker voor de firma zo’n zware gevolgen gekregen, dat er niets ander op zat dan een verkoop van de onderneming. Er was snel een kandidaat koper gevonden. Dat werd de firma Altec. Het geheel werd omgedoopt tot Altec Lansing Corporation, en Lansing kreeg als hoofdontwikkelaar vrij spel om verschillende technische innovaties door te voeren, wat ertoe leidde dat Altec Lansing al snel marktleider werd voor cinema-geluidssystemen, uiteraard op basis van de ontwikkelde hoorntechnologie. Eigenzinnig als hij was, kwam Lansing echter al snel in aanvaring met het Altec management, en toen vijf jaar later zijn voorlopig contract met de firma afliep, koos hij niet voor de verlenging, maar hij ging opnieuw zijn eigen weg en hij verliet Altec Lansing.

1946: JBL
Zo zag op 1 oktober 1946 de nieuwe onderneming Lansing Sound Incorporated het licht. Uiteraard was men bij Altec Lansing ‘not amused’ met een naam als Lansing Sound Incorporated, en al gauw veranderde Lansing zijn firmanaam in zijn initialen: de merknaam James B. Lansing was geboren. Lansing ging verder op het pad dat hij voorheen bij Altec bewandeld had, en hij ontwikkelde verschillende nieuwe cinemasystemen (de cinema markt was toentertijd een belangrijke sector) die uiteraard gebaseerd waren (boze tongen spreken van ‘overgenomen’) op zijn ontwikkelingen die hij realiseerde in zijn Altec periode. Zo briljant als hij was op engineering gebied, zo slecht was hij als zakenman, en na heel wat gewoel en gespartel nam James B. Lansing in 1949 het spijtige besluit om zelf de stekker van zijn levensversterker er uit te trekken.

Het stuurloos achterblijvende James B. Lansing kreeg het moeilijk, maar de financieel verantwoordelijke, William Thomas, kon uiteindelijk toch het hoofd boven water houden en begin jaren ’50 kon hij stukje bij beetje zelf de enige eigenaar worden van de firma. Hij verruimde het aanbod en kon optimaal profiteren van de ijzersterke reputatie die aan de naam ‘Lansing’ kleefde. Na heel wat ruzie met Altec Lansing, die uiteindelijk verboden om de naam Lansing nog te gebruiken, besloot Thomas om verder te gaan onder de ‘initialen’ JBL waarvan hij zeker was dat ‘iedereen’ toch wist waarvoor de letter L stond.

PA-systemen
JBL stortte zich verder op wat we nu de pro-markt noemen, maar er werden ook andere, op de consument gerichte, marktsegmenten aangeboord en dat gebeurde met groot succes, niet alleen omwille van de naam, maar vooral door de zeer hoge kwaliteit van de producten die ze ontwikkelden. Er volgden talrijke hoogkwalitatieve huiskamersystemen, door de toenmalige ‘hifi-adepten’ avant la lettre nog altijd ‘Lansing luidsprekers’ genoemd. Geluidsprofessionals die al wat jaren meedraaien zullen zich ongetwijfeld nog herinneren dat in de jaren ’70 en ’80 heel wat luidsprekerchassis van JBL gewoonweg de referentie waren voor gitaarspeakers, basspeakers, hoorns en eigenlijk mogen we voorzichtig stellen dat de eerste geluidssystemen waar wij ‘PA’ begonnen tegen te zeggen, ofwel het JBL logo droegen, ofwel in hun binnenste tot leven kwamen dank zij de producten van JBL. De E-lijn was jarenlang ongeëvenaard op het gebied van robuustheid en rendement. Onverwoestbaar, gig na gig. Een fenomenaal rendement.

Studio
Ondertussen waren er ook verschillende studiomonitoren op de markt verschenen, waarvan ook de dag van vandaag nog iets speciaals uit straalt. De constant directivity hoorns deden hun intrede. JBL lanceerde grote luidsprekermodellen die we zelfs vandaag nog kennen. De JBL glijbaan-basbox deed discotheken daveren, de shorthorn-kasten (de ‘kippenhokken’) stonden in de jaren 70/80 op elk groot evenement. Ontwerper Don Keele lanceerde ook de W-bin, waarop ook de dag van vandaag nog talloze andere hoornsystemen eigenlijk een beetje gebaseerd zijn.

Highlights
Het is quasi onmogelijk om alle JBL highlights uit de historie op te sommen, ook buiten de pure PA-wereld of de wereld van de studiomonitoren. Wie kent er bijvoorbeeld niet de Control reeks? De Control 1 was een klein boxje dat einde jaren 80 keet schopte in de wereld van de kleine systemen. Horecatoepassingen, multimediatoepassingen, duizend keer gekopieerd door concurrenten en andere Chinezen, maar nooit geëvenaard. En zo kunnen we doorgaan. De 4310 en de 4311 studiomonitoren, de meer dan 100.000 keer verkochte L100 huiskamer luidspreker uit de jaren 70 (en dat terwijl hij erg duur was), enz…

Harman
Een belangrijke bijdrage aan het succes werd ongetwijfeld ook geleverd door Harman Kardon. Deze firma was op zoek naar uitbreiding binnen de geluidswereld, want het werd in de jaren zestig stilaan duidelijk dat men in de toekomst groter moest worden om overeind te kunnen blijven in de steeds sneller evoluerende technische wereld. William Thomas had dit al zeer vroeg ingezien, en hij verkocht JBL in 1969 aan de Harman-groep, om zo reeds erg vroeg een commercieel zeer sterk concern te vormen. Verschillende concurrenten gingen later een zelfde weg op, maar de vroegtijdige collaboratie deed JBL commercieel sterk overeind blijven op wereldschaal. Ook binnen de huidige soms moeilijke ontwikkelingen in deze sector, heeft de Harman-JBL groep steeds voortreffelijk een perfect antwoord kunnen geven op concurrenten die prijzen onder druk zetten. De groep heeft trouwens een heel sterk aanbod op de audiomarkt met merken als AKG, Studer, Soundcraft, Lexicon, Martin, Mark Levinson, dbx, Digitech… De reeks van pro-producten die momenteel usance zijn in de geluidswereld is schier oneindig. En zo mag JBL ondertussen 70 kaarsjes uitblazen. Iets om oprecht trots op te zijn! Hip hip hoera!

www.jblpro.com

We vroegen JBL naar wat zij zelf als de belangrijkste JBL producten en ontwikkelingen van dit moment beoordelen. Daar kwam onderstaand lijstje uit.
* LSR 3 Series: actieve (nearfield) studiomonitor met technologie afkomstig uit de M-Series
* PRX800W: high output, powered loudspeaker series met wifi
* EON ONE: all in one PA
* VTX V25: line array systeem
* JBL Intellivox: beamstearing en beamshaping technologie.