Hans Lauwens

X32… Het doet allicht ergens een belletje rinkelen… Tegenwoordig is het een vaak gehoorde typebenaming in de audiowereld. De X32 van Behringer natuurlijk, wie kent hem niet?! Of beter: wie kent niet deze lijn van digitale mixers die het imago van Behringer een flinke boost heeft gegeven? Ik denk dat we de X32-familie de dag van vandaag zonder twijfel bij de meest populaire compacte digitale mixers wereldwijd mogen rekenen. Nochtans was het niet Behringer die ons contacteerde. Neen, Cymatic Audio hadden we aan de lijn! Of we hun uTrack-X32 eens konden aan de tand voelen. Een 32-kanaals multitrack recorder, player en usb-interface. Stel je hierbij vooral geen ingewikkeld toestel voor. De uTrack is in feite een nette systeemkaart, die in de toestellen van de X32-lijn achteraan kan ingebouwd worden in de plaats van de standaard aanwezige kaart. Dat gaat overigens heel simpel met slechts twee schroeven. Wij kregen voor de test de kaart aangeleverd, netjes gemonteerd in een Behringer X32 Rack als host-toestel.

Opnemen met de digitale mengtafel

Sinds de digitale mengtafels ons zijn komen verwennen met hun kunstjes, gaat het slecht met de verkoop van ‘recorders’ in de vorm van een standalone toestel. Immers, je vindt tegenwoordig geen enkel toestel meer waarop géén usb-aansluiting zit. Zo ook verging het bij de digitale mengtafels. En usb betekent connectiviteit met computers en aanverwant speelgoed. In een eenvoudigste vorm werd/wordt zo een usb-bus op een digitale mixer gebruikt om snel een ‘mitschnitt’ van de stereo output te maken. Een live registratie van het signaal dat we naar de FOH sturen dus. Of omgekeerd: we kunnen er ook leuke muziekjes mee in de mengtafel invoeren. Principieel kan de fabrikant hierbij kiezen voor een opstelling waarbij we een computer met geschikte audiosoftware moeten aansluiten, ofwel werkt het nog eenvoudiger en kunnen we simpelweg een externe harde schijf of een usb-stick inpluggen voor de opname of de weergave. Voor het maken van een goede live opname is het echter geen goed idee om de stereo uitgang van een mengtafel op te nemen, omdat de FOH uiteindelijk slechts het directe geluid van het podium invult en aanvult om tot een voldoende luid en mooi uitgebalanceerd geheel te komen. De opname van alleen maar de mixer output mist dus het live podiumgeluid. Er is een aparte mix nodig voor de opname, onafhankelijk van de FOH mix. Dat leidde er al snel toe dat digitale mengtafels uitgerust werden met een usb-interface waarop alle aparte kanalen kunnen opgenomen worden als een echte multitrack opname. Indien we, zoals in onze testopstelling, de beschikking hebben over een kwalitatief hoogwaardige rackmixer, ontstaat er op deze manier zelfs een heel handige en plaatsbesparende oplossing om zo een multitrack te registreren, die we dan nadien naar hartenlust kunnen mengen en bewerken. De Behringer X32-toestellen zijn hiervoor perfect geschikt, en zullen met hun Midas-designed preamps zelfs heel wat mensen bekoren voor dit soort toepassingen. Met de standaardkaart kunnen we eenvoudig onze laptop aansluiten en onze geliefkoosde audiosoftware gebruiken voor de opname. Cymatic Audio maakt met de uTrack-X32 het leven nu nog een stukje eenvoudiger: het volstaat om op de usb-bus van deze kaart een externe usb-‘device’ aan te sluiten en we zijn klaar voor de opname. Zonder dat onze laptop mee moet!

De recorder/player kaart

De usb-bus die moet gebruikt worden voor de externe harde schijf waarop wij willen opnemen, is duidelijk gemarkeerd met de aanduiding ‘HDD’. De uTrack-X32 heeft immers nog een tweede usb-aansluiting, waarmee we desgewenst nog altijd gewoon onze computer kunnen verbinden, zodat we toch via onze favoriete software onze opname op de computer kunnen maken. In dat geval gebruiken wij eigenlijk het geheel (uTrack kaart + Behringer X32) als een interface waarop we onze microfoons kunnen aansluiten, en waarmee we hun signaal analoog kunnen versterken tot op het nominale niveau en dan digitaliseren. Om het allemaal mooi af te ronden, zit er op de kaart ook nog een RJ45 netwerkconnector die de gebruiker uitnodigt om de uTrack-X32 in te lijven in een netwerk. Zo kunnen we dan met de tablet/smartphone/computer alle instellingen van de uTrack-X32 van op afstand controleren. Daarvoor is de uRemote software (Windows /OSX/iOS/Android) beschikbaar. Wie toch liever op echte knopjes drukt, vindt zelfs op de kaart een klein stevig aanvoelend drukknopje, waarmee je zonder meer een opname kan starten. Loopt de opname, en er start een nieuwe song, dan druk je gewoon nog eens kort op dat knopje en de recorder maakt er dan ook een aparte song van. Druk je langer, dan stopt de opname. Eenvoudiger kan je het niet bedenken. Het is natuurlijk wel zo, dat de kaart achteraan in de Behringer zit, en dat de bereikbaarheid van het knopje in een aantal opstellingen wat moeilijk zal zijn. We hebben het eens uitgeprobeerd, en het werkt feilloos, maar we vonden het wel een stuk handiger om de Behringer app en de remote app voor de X32/uTrack op de iPad te installeren en van daaruit de opname te starten/stoppen. Leuk is trouwens dat er een preroll voorziening in de uTrack ingeprogrameerd zit, zodat we bij de start van de opname steeds eerst het geluid van de voorbije zes seconden uit een buffer halen en opnemen, zodat het niet zo een ramp wordt als we bij live-opnames al eens ‘net te laat’ onze opname starten. Werkte prima. Er zit ook een verdoken ‘format’-knopje op de kaart, waarmee we onze hard-drive desgewenst eerst in FAT32 kunnen formatteren, uiteraard dan met verlies van eventuele data die er op stond. De fabrikant raadt dat aan, maar wij hebben er gewoon zonder meer een correct werkende schijf op aangesloten en dat ging perfect. Een status LED kan groen/geel/rood oplichten, en bovendien ook nog knipperen, om ons duidelijk te maken of de HDD klaar is voor een opname, en wanneer er minder dan drie uur opnametijd voorhanden is (met de gekozen instellingen), of wanneer de drive vol is.
De uTrack werkt logischerwijze zonder compressie, dus de opgenomen audiotracks zijn perfect geschikt voor elke vorm van productie. De opname is een meerspoors wav-file die nadien in je daw kan ingevoerd worden voor je mix en je verdere bewerkingen. Het controlepaneel van de uTrack geeft je de mogelijkheid om alle ingangen en uitgangen een eigen naam te geven. In feite kan het er in vele toepassingen zelfs nog simpeler aan toe gaan: vermits de kaart gehost zit in je Behringer X32 mixer, kan je immers ook de harddrive aangesloten laten, en gewoon de opgenomen spoortjes via je X32 mixen en bewerken. Zo gek is dat niet: de mengtafel zit zelf tjokvol met alle mogelijke equalising/dynamics/effecten, dus waarom zou je nog je computer daarvoor lastig gaan vallen? De geluidskwaliteit staat boven elke verdenking, want er wordt gewerkt in een woordlengte van 24 bit, zodat ook bij ingewikkelde recursieve digitale bewerkingen geen schaleringsfouten gaan ontstaan. Een resolutie van 24-bit is overigens voor dit soort dingen tegenwoordig flink ingeburgerd. En over de samplerate hoef je je ook geen zorgen te maken: de uTrack kan zelf herkennen welke samplerate je bijvoorbeeld invoert bij het lezen van een USB device waarop audiotracks zitten. Cymatic raadt de gebruiker aan om de term ‘USB HDD’ letterlijk te interpreteren, en dus je opnames op externe harde schijven te maken. Een usb-stick kan inderdaad in principe pauzes in het schrijfproces nodig hebben die net te lang zijn en dropouts in de opname kunnen veroorzaken. Dat zal uiteraard ook afhangen van het type flash drive dat je gaat gebruiken. Eigenzinnig als we zijn, hebben we toch heimelijk een opname op een gangbare (TDK) stick gemaakt, en dat leverde geen enkel probleem op. Onze proefopname was echter niet over een volledig concertprogramma. Wij hebben wel (op een andere usb-recorder) al vaker lange opnames in 32-kanaals wav-formaat gemaakt op een stick, en ook dat verliep telkens zonder haperingen. De uTrack X32 zal dat dus hoogstwaarschijnlijk even goed aankunnen. Best probeer je dit misschien toch vooraf uit met het merk en het type van de flash drive die je wil gaan gebruiken voor je opname.

Budget

De adviesprijs bedraagt € 799,- voor de uTrack-X32. De benodigde software en de apps kunnen indien gewenst gratis worden gedownload. Op zich, wanneer we enkel de uTrack-kaart zelf bekijken, is dat een mooie en faire prijs. De kaarten worden in Duitsland gemaakt, bieden een perfecte kwaliteit op alle vlakken, en alles werkt zoals het hoort te werken. Het is alleen een beetje jammer dat de X32 zelf zo een betaalbaar toestel is geworden… Uiteindelijk betaal je voor een uTrack meer dan de helft van de prijs van zijn host-toestel, gebaseerd op de door ons geteste rackversie.

Besluit

Op het eerste gezicht betekent de aanschaf van de uTrack-X32 een niet te verwaarlozen meeruitgave in vergelijking tot de prijzen van de X32 toestellen zelf. De mogelijkheid om zonder verdere tussenkomst van een computer/laptop de 32 kanalen apart op te nemen, biedt echter interessante perspectieven. Immers, je kan je X32 standalone gebruiken als een prima opnametoestel, waarop je zelfs ook nog nadien de mixdown kan maken. Maar denk ook eens aan de mensen die hun X32 inzetten voor een ‘vaste band’, voor steeds eenzelfde muziekgroep. Maak een registratie in multitrack tijdens een optreden en vanaf dan kan je de volgende keer eigenlijk al grotendeels een virtuele soundcheck maken (vertrekkende van je opgenomen spoortjes) voor dat de muzikanten ter plaatse zijn, en zonder dat je noodgedwongen daar ook nog ergens een laptop moet voor neerzetten.  De Behringer/Cymatic combinatie is niet de enige op de markt die dit kan, maar het prijskaartje van het geheel blijft wel zeer aantrekkelijk.