gepubliceerd in
YAMAHA MOTIF ES6 music production synthesizer
Keyboard Instruments 10-04-2004
Wanneer we de evolutie op synthesizergebied van de jongste jaren overlopen, dan zien we dat er vooral veel gebeurd is qua software, zeg maar virtuele synth's in de vorm van plugs in bij computerprogramma's. Ook het betere samplinggebeuren speelt zich tegenwoordig hoofdzakelijk af op de computer. Kortom, de jongste jaren groeide er een achterstand bij de duurdere "hardware" synths & samplers t.o.v. de snel evoluerende, goedkopere software markt. Vooral als het gaat over beschikbaar RAM geheugen is de PC of Mac superieur. Het zou wel eens kunnen dat er op dit moment een inhaalbeweging aan de gang is: de meeste live-muzikanten prefereren voor op het podium een betrouwbaar, degelijk klavier i.p.v. een setup met laptop, diverse midi-controllers en allerlei onhandige en fragiele aansluitingen. De vernieuwde Yamaha MOTIF ES reeks wil tegemoetkomen aan de vraag naar een zeer volledige, veelzijdige synthesizer met samplingoptie en uitgebreide sequencer. Naast de door ons geteste MOTIF ES6 (61 toetsen) bestaat er ook een ES7 (76 toetsen) en ES8 (88 toetsen, gebalanceerd klavier).CONCEPT
Eerst en vooral bevindt zich aan boord van de Motif ES een krachtige synthesizer, waarvan de klankopwekking gebaseerd is op sampling (AWM2 heet het bij Yamaha, of Advanced Wave Memory 2). De polyfonie bedraagt zo maar eventjes 128 stemmen, en niet minder dan 175 MB ROM geheugen is standaard aanwezig om alle sampels en golfvormen een plaats te geven. Meer dan 1800 (multi-)sampels vormen de bouwstenen van deze synthesizer.Verder kan je ook zelf sampelen, op voorwaarde dat je optionele geheugenmodules inbouwt. De limiet is 512 MB DIMM RAM, da's bijna een uur stereo sampeltijd met CD kwaliteit! Het is dan ook de bedoeling dat je echte audio opnames kunt integreren met de rest van deze Motif, en zo belanden we eigenlijk bij de ingebouwde sequencer. Deze is onderverdeeld in "patterns" en "songs". Yamaha lanceert het letterwoord ISS wat staat voor "Integrated Sampling Sequencer". Je kan met de sequencer van de Motif ES bv. een volledige song programmeren (MIDI) en vervolgens een opname (audio) van een complete zanglijn, of van een akoestisch instrument, toevoegen en integreren, om deze dan verder zowel audio- als MIDI-gewijs te manipuleren.
Deze sequencer kan echter nog meer: een gesampelde loop kan automatisch in korte, ritmische stukjes gesneden worden, en de MIDI sequence kan gesynchroniseerd worden met de loop. Je kan achteraf het tempo wijzigen, zonder de toonhoogte van de loop te beïnvloeden.
Deze Motif beschikt over een gesofistikeerde arpeggio-functie, en je kan direkt 5 geprogrammeerde variaties selecteren via functietoetsen onder het display: je zou hier een flirt met de keyboard-line van Yamaha (met als topmodel Tyros) kunnen waarnemen.
Een effecten sectie is ruimschoots aanwezig, met twee keer acht inserts kom je bij multitimbraal gebruik al ver. Je beschikt verder over zestien 3-band EQ's en twee master effecten.
Communicatie met PC of Mac is mogelijk via een USB aansluiting, drie CD ROM's worden meegeleverd (tools for Motif ES, Sound Library, tools for Modular Synthesis Plug-in).
Je kan de Motif ES uitbreiden met drie expansion boards uit de Modular Synthesis Plug-in reeks van Yamaha. Elk expansion board is een complete klankmodule op zich, met eigen stemmen (de totale polyfonie wordt alleen maar groter).
Tenslotte beschikt het klavier over uitgebreide master functies (vier zones) en zijn er zelfs templates voorzien waardoor de Motif ES de afstandbediening wordt van jouw favorite computersoftware (bv. Logic of Cubase).
AANSLUITINGEN EN CONTROLLERS
Achteraan, van links naar rechts, hebben we de aan/uit knop, aansluiting netsnoer, 2 USB aansluitingen, MIDI in/out/thru, breath controller jack (hier kan je een mondstuk op aansluiten om blazersklanken realistischer te laten klinken), 2 footswitch jacks (sustain en toewijsbaar), 2 footcontroller jacks (toewijsbaar), LR toewijsbare jack outputs, main LR jack outputs, hoofdtelefoonaansluiting, A/D input jacks met gain knop. Tenslotte is er nog een card slot voor een SmartMedia geheugenkaart. Tot zover de standaardaansluitingen, er zijn nog opties voorhanden: een dubbele mLAN 16E connector (voor snelle audio en MIDI overdracht via IEEE 1394 6-pin kabel), optische en coaxiale digitale in/uit verbindingen, en 6 extra toewijsbare analoge uitgangen. Achter een afdekplaat schuilt de plaats voor de drie optionele plug in boards.
Bovenop het klavier bemerken we naast de onvermijdelijke reeks (vaak multifunctionele) druktoetsen ook een JOG wiel, rechts van het niet al te grote LCD. Onder de typische pitchbend en modulatiewieltjes bevindt zich een ribbon controller, die toewijsbaar is. Interessant zijn de vier draaiknoppen en vier faders die programmeerbaar zijn, als je wil kan je veel parameters direkt beïnvloeden. Het klavier is van het lichte, aanslaggevoelige synthesizertype, met aftertouch.
KLANK EN PRAKTIJK
Ha, betrapt! beste MMM lezer. Je wil meteen al weten hoe deze Yamaha klinkt zonder het voorgaande te lezen, nietwaar. Geeft niet, hoor.Ik was een behoorlijk tijdje zoet met het doorlopen van alle presets: het gaat hier immers om een groot aanbod. Laat me maar meteen zeggen dat ik het nog maar zelden heb meegemaakt dat kwantiteit en kwaliteit zo hand in hand gaan. Vaak heb je bij een groot aanbod van klanken veel kaf onder het koren. Bij deze Motif ES is dit echter geenszins het geval. Dit is absolute topklasse! Gelukkig zijn de klanken per soort gegroepeerd, en is de mogelijkheid voorzien om op een simpele manier een bank met favorieten te maken. De imitaties van akoestische klanken zijn van een niveau zoals ik ze tot nu toe enkel bij software samplers met veel RAM geheugen ben tegengekomen. Het is een verademing om geen storende, korte loops te horen. De prachtige hoboklank bv. evolueert qua timbre bij lange noten, met een natuurlijke vibrato: zeer realistisch. Ook de strijkinstrumenten klinken warm en expressief. De heldere 3-layer pianoklank kennen we al van de S90, bij de grote broer van ons testexemplaar (de Motif ES 8 met gewogen 88 toetsen) zal deze klank nog beter tot zijn recht komen.
Er is een hele verzameling elektrische piano's aanwezig, stuk voor stuk mooi reagerend op de aanslaggevoeligheid, en met voldoende diepte in de klank over het gehele register. Misschien zijn de elektrische gitaarklanken nog de minste, de distortionklank van de effectprocessor kon me niet zo charmeren. Voor het overige zijn de effecten van uitstekende kwaliteit. Alhoewel het aantal imitaties van akoestische instrument overweldigend is, ging ik toch tevergeefs op zoek naar een bandoneon: het dichts in de buurt kwam een "tango accordeon". Je ziet het, MMM recensenten worden o.a. betaald om zwakke plekken op te sporen, ook al moeten we het soms ver gaan zoeken...
Bij een aantal orgelpresets doen de faders dienst als drawbars, niets nieuws (zie o.a. Kurzweil) maar wel handig.
De typische synthesizergeluiden bieden een mooi overzicht van pakweg 30 jaar synthesizergeschiedenis. Yamaha biedt ook hier "voor elk wat wils" aan, zonder afbreuk te doen aan de kwaliteit. Kwatongen zouden kunnen beweren dat het instrument geen eigen karakter heeft, ik zou eerder zeggen dat het verschillende karakters aan boord heeft. Overigens zijn alle parameters voorhanden om zelf met klanksynthese creatief aan de slag te gaan, zeker als je extra plug-ins installeert (zie verder). De bijgeleverde software kan daar alleen maar bij helpen. Jammer dat deze software niet voor Mac OS X geschikt is. Moet toch echt iets aan gebeuren, want dit is niet echt up to date van Yamaha!
Je kan dus ook sampelen met dit instrument, de simpelste manier is een micro inpluggen (mono jack) en opnemen. Ik zou ten stelligste aanraden die micro eerst op een goede voorversterker/mixer in te pluggen, om vervolgens op lijn niveau de verbinding te maken met de Motif ES: klinkt véél beter. Via computer kan je sampels inladen van Akai S1000/S3000 en Yamaha A3000/A4000/A5000.
Echt jammer vind ik het ontbreken van een interne harde schijf, nu moet je de gegevens wegschrijven op een (dure) SmartMedia kaart, of een externe USB harde schijf: toch weer wat gerommel met aansluitingen, zeker op een podium. Als je het geduld hebt, kun je zelf multisampels samenstellen, met layers en velocity-switch, filters, etc.
Met de gebruiksaanwijzing erbij, kan je stap voor stap dit toch wel complexe instrument leren kennen. Bij dit soort instrumenten is het een must om voldoende tijd te investeren om het te leren doorgronden, dan heb je achteraf enkel maar meer voldoening. Het is jammer dat het display niet groter is (vergelijkbare instrumenten van Roland en Korg scoren hier beter). Meer visuele controle kan nl. helpen wegwijs te geraken in de opzet van een dergelijk instrument. De gebruiksaanwijzing is correct en volledig, maar een beetje saai: een meer speelse aanpak of een vleugje humor zou de leesbaarheid bevorderen. Voorlopig is ze in het Engels/Duits/Frans. Vraagje aan de invoerder: komt er ook een Nederlandstalige versie?
Als je de ingebouwde sequencer wil gebruiken zonder je te willen verdiepen in de werking hiervan, dan kan je songs gemaakt met je favoriete soft (bv. Cubase) MIDI file gewijs importeren en simpel (select song, druk "play") afspelen. Ook met de Motif gemaakte songs kunnen als standaard MIDI files geëxporteerd worden. Wie er zin in heeft kan ook uitgebreid stoeien met de gesofistikeerde arpeggiator, het feit van 5 variaties direct onder één knop te hebben is leuk meegenomen.
Het klavier doet me qua bespeelbaarheid denken aan m'n eerste DX7 van 20 jaar geleden (tijd vliegt...): niks mis mee als synthesizerklavier en met een goed controleerbare aftertouch, maar het "ratelt" wel een beetje. Overigens zijn constructie en afwerking onberispelijk, zoals we van Yamaha gewoon zijn.
PLUG IN BOARDS
Ons testexemplaar was voorzien van de volgende drie plug in boards:
-PLG150-AN: Analog Physical Modeling, een soort AN1X dus maar slechts vijfstemmig;
-PLG100-DX: FM synthese zoals de DX serie van de jaren 80 van vorige eeuw,
16-stemmig;
-PLG150-VL: Virtual Acoustic, klankvorming en expressiemogelijkheden van akoestische solo-instrumenten worden virtueel nagebootst, monofoon.
Vermits elke plug in een complete synthesizer op zich is, beperk ik me tot een paar eigenschappen die opvallen. Deze drie plug-ins zijn niet nieuw, en ook in te bouwen in andere Yamaha synths, bv. de S90.
PLG150-AN
Typische virtueel-analoge synth, minder vet dan "echt" analoog, maar toch zeer bruikbaar. Vijf stemmen is wat krap.
PLG100-DX
Een klassieker en daardoor tijdloos. FM synthese zelf programmeren of editeren is specialistenwerk. Gelukkig zijn er grote klankenbestanden beschikbaar.
PLG150-VL
Klinkt minder "akoestisch" dan je verwacht, de klank heeft een metalig, robotachtig kantje wat eigenlijk een eigen karakter geeft. Wel zeer expressief te gebruiken. Jammer genoeg uitsluitend monofoon.
Aan sommige bijgeleverde software merk je dat deze plug-in boards misschien aan een upgrade toe zijn: enkel voor Windows 95/98 beschikbaar, de Mac gebruiker blijft zelfs helemaal in de kou staan...
BUDGET
Hier volgen de bruto-adviesprijzen (incl. BTW). ES-6: 3224 EUR, ES-7: 3614 EUR, ES-8: 4386 EUR. Dit zijn prijzen zoals we ze verwacht hadden. Flinke bedragen op zich, maar wat je ervoor krijgt is nog veel flinker.
Je merkt dat de sprong van de 7 naar de 8 groter is dan deze van de 6 naar de 7. Dit wordt uiteraard verklaard door het gebalanceerd klavier van de Motif ES8. Heb je een behoorlijke speeltechniek in huis, dan zul je deze extra Euro's met genoegen neertellen, want de klankcontrole die een dergelijk klavier toelaat is absoluut superieur.
BESLUIT
Ongetwijfeld een schot in de roos. Een top-keuze voor de synthesizerspeler die op zoek is naar dat ene instrument met alles erop en eraan. Wie graag op een groter, gewogen en gebalanceerd (piano)klavier speelt, moet zeker de grotere versie, nl. de Motif ES8 uitbroberen. Voor dat ene specifieke geluid zal die oude Moog weliswaar nog steeds superieur klinken, maar deze Yamaha heeft daartegenover zoveel in petto: breed klankenspectrum, uitgebreide sampler, plug-ins, ... Sampel de Moogklanken, laat de oude synth thuis van z'n oude dag genieten en gebruik de Motif ES op het podium zou ik zeggen. Mede door de sampler is deze Motif ES tijdloos, goed voor jarenlange muzikale voldoening.
PRO & CONTRA