STAGE PIANO

De RD Series van Roland is een eerbiedwaardige reeks piano’s, een institutie. Zo werd bijvoorbeeld de prestigieuze RD-1000 in het midden van de jaren tachtig nog gebruikt door Elton John, of is er de wijd verspreide RD-300 - ik heb er zelfs zo één staan! Als je met zo’n piano op het podium staat, straal je meteen een zeker professionalisme uit. Een zware uitdaging dus voor de RD-800, maar Roland zou niet zo bekend zijn als het op z’n lauweren zou rusten, dus ik maak me niet meteen zorgen.

Zwart. Zoals de meeste andere piano’s. Maar geef toe, iemand die met een roze piano het podium op kruipt, wordt niet meteen serieus genomen. En toch zijn er een heleboel roterende encoders omringd door rode en blauwe led’s, en een kleurenscherm van 320 x 240 pixels. Het instrument is aan de brede kant: 88 toetsen en een draaischijf voor pitch en modulatie aan de linkerkant, zijn samen goed voor 1,40 meter. De piano is wel niet erg diep: slechts 36cm. Het gewicht valt niet te onderschatten, want hij weegt net geen 22 kilogram en is dus zeker niet de lichtste stage piano. Dit ligt voor een groot deel aan het imitatie-houten klavier (PHA-4 voor de kenners) dat werd afgewerkt met imitatie-ebben en -ivoor. Hoewel ik daar persoonlijk mijn bedenkingen bij heb, voelt het toch zeer goed aan. En dat is tenslotte wat telt.
Laten we nu die roterende encoders eens van naderbij bekijken. Het zijn er een dozijn en ze staan allemaal aan de linkerkant van het scherm. Deze regelingen geven toegang tot essentiële parameters, zoals de 5-bandsequalizer en enkele basiseffecten (modulatie, reverb, etc.). We hebben het hier duidelijk over een instrument dat thuishoort op het podium, zoals het hoort. Aan de rechterkant van het scherm zitten meerdere keuzeknoppen waaronder negen voor directe toegang tot de belangrijkste sounds (piano, orgel, elektrische piano,…) en ook enkele om te transponeren of om in lagen te werken. Hier komen we zo dadelijk op terug.
Het achterpaneel is bijna een voorbeeld voor z’n soort te noemen: jackuitgangen met dubbele XLR (hoera!), een hoofdtelefoonuitgang, niet minder dan vier aansluitingen voor pedalen, drie conventionele MIDI-aansluitingen, een mini-jackingang, twee soorten USB en een aansluiting voor een netsnoer. Geen adapter dus - nogmaals hoera!
Ik zei daarnet “bijna een voorbeeld” en dat is omdat dit netsnoer niet de standaard IEC 3-pins aansluiting is, maar een kleine 2-pins connector. Het snoer hangt niet vast aan de piano, dus het is een kwestie van het niet kwijt te spelen. Daarom deze truc van nonkel Meet Music Magazine met zijn brede on-the-road ervaring: het is hetzelfde soort snoer dat ook gebruikt wordt voor bijvoorbeeld scheerapparaten. Als er iets misgaat, hoef je dus gewoon even snel weer naar je hotelkamer. Een andere eigenaardigheid is dat de aansluiting voor het netsnoer aan de linkerkant zit, terwijl de ON/OFF- schakelaar aan de rechterkant zit. Een beetje verwarrend, maar dat zal vast wel wennen. Nog een klein detail: de achterzijde van de RD-800 is in twee delen verdeeld, of beter gezegd: het bovenste paneel staat in een hoek en het “echte” achterpaneel is een beetje naar beneden gekanteld. Dit betekent dat het vanuit de positie van de muzikant erg moeilijk is om de aansluitingen te kunnen zien. En Roland heeft er niet aan gedacht om op het bovenpaneel een aanduiding te geven van welke aansluiting waar zit. Het exemplaar dat mij werd toegestuurd, werd wel voorzien van twee kleine stickers om aan te geven waar de netstroom en de uitgangsjacks zitten. Akkoord, van zodra je aan het spelen bent, hoef je er eigenlijk niet meer aan te zitten. Toch hou ik persoonlijk van piano’s en synths waarbij dit soort dubbele aanduiding aanwezig is. Voor een professionele muzikant die zijn klavier zowel op het podium als in de studio gebruikt, kan dit erg handig zijn. Hoezo “studio en podium”? Het is toch geen synth? Wel dat zullen we nog zien.

En daarom had ik beter vooraf de handleiding gelezen. Als goede journalist dacht ik zelf even de geluidsmogelijkheden te ontdekken. Maar, dat bleek al snel onbegonnen werk. Het zijn er maar liefst 1.113!!! En 200 “live sets”, dat wil zeggen combinaties van geluiden, ritmes,… Je begrijpt dat ik daar even zoet mee ben geweest. Met zo’n overaanbod lijkt de RD-800 me bijna een dubbele persoonlijkheid te hebben. Stage piano? Absoluut! Maar ook veel meer dan dat! Een voorbeeld: daar waar je normaal één instrument kan gebruiken, kan je er met de live set vier tegelijk gebruiken en via MIDI heb je er zestien. In totaal goed voor een 128-stemmige polyfonie. In dat opzicht is het een synth.
De USB-poorten worden steeds meer gemeengoed, maar Roland heeft ze toch niet verwaarloosd. Het is een plezier om de RD-800 te verbinden met de computer via de B-aansluiting en tegelijk via de A-aansluiting een USB-stick te gebruiken voor het opnemen en afspelen van audiobestanden in WAV, 44.1 kHz, 16 bit. De audiostandaard dus… Maar, je kan ook een WLAN (dus de wireless USB-adapter) gebruiken, wat door Roland wordt voorgesteld. Dit kan je in combinatie met de Air Recorder gebruiken op je iOS-apparaat. Audio opnemen en afspelen, maar dan niet met een MIDI sequencer. De USB is er om te werken met PC.
Ook al is de RD-800 dan geen synthesizer die toegang biedt tot alle parameters waar avontuurlijke muzikanten graag mee prutsen, hij kan bestaande klanken toch behoorlijk veranderen. En dit is interessant: de klanken van de piano’s en elektrische piano’s doen inderdaad beroep op de Roland SuperNATURAL-technologie. Voor zij die Roland niet echt gevolgd hebben: het is inderdaad een soort van modelingtechnologie (aka emulatietechnologie). Ik zeg duidelijk “een soort van”, want het is niet enkel dat. In de basis hebben we nog steeds de traditionele PCM, maar uitgebreid met de technologie van de synths JP-80 en JP-50. Het is dus geen pure modeling zoals bij hun V-piano, maar we vinden wel een paar dezelfde ingrediënten terug (het meeresoneren van niet aangeslagen snaren of de “duplex scale”, hamergeluiden, etc.) Hetzelfde geldt voor de elektrische piano’s met parameters als “mechanical noise” of “key off resonance”. Dit zijn niet het soort paramaters die je in een synth vindt. Er is zelfs een parameter “individual note voicing” die je, zoals de naam al doet vermoeden, de mogelijkheid biedt om bepaalde parameters aan te passen per noot. Daarentegen vinden we ook andere instellingen die meer aanleunen bij synths: attack, decay, release, resonance,… Een vreemde control is de knop “tone color”. Dit is een meervoudige regelaar die soms invloed heeft op de stereobreedte, en soms op iets anders. Het hangt af van de sound. Zeker eens testen met de orgelgeluiden van de B3. En passant vermelden we dat deze geluiden gemodelleerd zijn en niet gesampled.
De RD-800 beweert ook een master keyboard te zijn en heeft alles in huis wat je van dergelijk instrument mag verwachten: uitgebreide MIDI-functies, vier onafhankelijke zones, met inbegrip van een geavanceerd beheer van MIDI-controllers. De “high velocity” geeft je een veel fijnere keyboardaanslag. Een normaal MIDI-klavier staat slechts 127 snelheidsniveaus toe. Maar door een uitbreiding van de MIDI-standaard in 2010, kan je deze resolutie vermenigvuldigen met zeven, door middel van een extra DC-sturing (88 cc). De RD-800 is momenteel één van de weinige klavieren die dit mogelijk maakt. Je ziet dat Roland er een mooie toekomstvisie op nahoudt.

Nu we toch over de respons zijn begonnen, kunnen we meteen verdergaan met de klank. Zie het zeker niet als een kritiek, maar de RD-800 klinkt meteen als... een Roland! Fans zullen niet teleurgesteld worden en anderen… Tja, de anderen zullen moeten toegeven dat ze bij Roland weten hoe ze fantastische geluiden moeten maken. Als we als basispiano de “Concert Grand” kiezen, is het verwantschap met andere Rolands meteen duidelijk, maar met echt een heel bijzondere kwaliteit. We horen het vooral in het aanslaggeluid: de samples die werden gebruikt, werden opgenomen met microfoons die in de piano zelf (of er toch heel dichtbij) waren geplaatst. Dus als je het geluid afspeelt op studiomonitoren of PA, is het instrument zeer aanwezig. Als je door de hoofdtelefoon luistert, is het bijna alsof je met je hoofd in de piano zit. Voor zover ik me herinner, is dat altijd het geval geweest met Rolandpiano’s. En in het geval van een stage piano is dat zeker geen slecht punt, integendeel zelfs! Het is dus geen instrument dat ik meteen zou kiezen om een prelude van Chopin op te nemen (er van uitgaande dat ik dat ooit zou kunnen spelen), maar op het podium neem ik hem met plezier mee. Vooral omdat de SuperNATURAL-technologie echt geslaagd is. Persoonlijk vind ik deze technologie nog beter dan volledige modeling zoals bij hun V-piano, maar dat is misschien eerder een kwestie van smaak. Dit geldt ook voor de elektrische piano’s, echt uitstekend! Slechts één opmerking: binnen de enorme hoeveelheid klanken zijn er een paar piano- en elektrische pianoklanken bij die gebruik maken van deze technologie. Maar dus niet allemaal. Dat merk je, soms vrij bot wanneer je van de ene sample naar de andere gaat, aan de verdeling op het toetsenbord of aan de velocity. Het is hier, als is het maar gedeeltelijk, dat we het grote verschil opmerken tussen de PCM- en modelingtechnologie.
Ik ga de klanken niet systematisch de revue laten passeren, dat gaat ook niet met zo’n groot aanbod. Laten we het erop houden dat er voor elk wat wils is en dat ze bijna allemaal zeer goed klinken.
Een belangrijk detail: Roland stelt dat bepaalde geluiden in stereo zijn en dat dit nauwelijks merkbaar is voor de luisteraar. Ik ben het daar niet helemaal mee eens. Met een hoofdtelefoon is het namelijk duidelijk hoorbaar dat het geluid naar links verschuift. Met andere woorden: vertrouw niet té hard op de hoofdtelefoon. Gebruik hem enkel wanneer je de buren niet wil storen. Deze piano is gemaakt om op het podium te spelen!
Daarvoor heeft hij alles in huis, waaronder ook een compressor. Dat is altijd mooi meegenomen! Sommige geluiden lijken soms wat dynamiek te missen, waardoor het verschil in zacht en stevig spel niet altijd even duidelijk is. Daar kunnen we aan toevoegen dat wanneer het niveau niet enorm veel verandert, het timbre dat wel doet. Hieruit kunnen we alleen maar besluiten dat de compressor zijn job goed doet. En nu we het hier toch over hebben: de klavecimbel! Hier verandert het niveau bijna niet, net als bij een echte. Sterker nog: ik moet toegeven dat alle klavierinstrumenten zeer getrouw zijn. En er is een heel pakket, waaronder maar liefst driehonderd orgels. En dan hebben we het nog niet over de speciale synth-klanken. Als je hiertussen je zin niet vindt, dan moet je je toch echt vragen beginnen stellen hoor.

Prijs

Ah ja, natuurlijk! Voor kwaliteit moet je betalen. Het kost je €2.217 (incl. BTW) om dit beest mee naar huis te mogen nemen. Elton John zal zich er wellicht weinig zorgen om maken. Als mijn geheugen me niet in de steek laat, heeft hij zeker het dubbele neergeteld voor zijn RD-1000 (tenzij hij natuurlijk gesponsord wordt door Roland). De RD-800 is een professioneel instrument dat verkocht wordt tegen een professionele prijs. En in vergelijking met de V-piano is hij uiteindelijk helemaal niet zo duur!

Besluit

Applaus voor de SuperNATURAL-technologie. Als je het mij vraagt, gaat Roland met de RD-800 een beetje de concurrentie aan met zichzelf. OK, het is geen V-piano, maar hij komt in veel opzichten toch aardig in de buurt. Met de meer dan duizend klanken heeft de koper een prachtig instrument in huis.