aanmelden
Minimoog Voyager
Keyboard Instruments 29-07-2003
door: Pieter Van Malderen
"Im Ba-aack!!" Dit is de naam van preset nummer 1 van de Minimoog Voyager. Jazeker, de legendarische Minimoog is weer in productie, en dit zonder enig compromis. Integendeel. Voorzien van de nodige extras om te voldoen aan de hedendaagse normen op "synth-technisch" gebied, begint deze oude glorie aan een tweede leven. Meer dan dertig jaar na zijn introductie geldt deze kleine reus nog steeds als de synthesizer der synthesizers. En als je het mij vraagt zal dit nog niet zou gauw veranderen. Reeds drie jaar deden er geruchten de ronde over een mogelijke hergeboorte van de Minimoog. Bob Moog trad in de jaren 90 wel weer wat op de voorgrond met de populaire "Moogerfooger" stompboxes van het bedrijf Big Briar. Maar waarschijnlijk heeft de geestelijk vader van de Moog synthesizers gewacht tot hij weer volledig eigenaar was van de merknaam Moog om uiteindelijk over te gaan tot de productie van de Voyager.

ALGEMEEN

 

De sound van de Minimoog is echter nooit veraf geweest. Zijn klank is zo kenmerkend geworden voor bepaalde muziekgenres van de laatste 3 decennia dat je gerust kan spreken van een tijdloos geluid (misschien wel de enige synth waarvan je dit echt kan zeggen). De honger naar deze sound zorgde er voor dat reeds eind jaren tachtig (of begin negentig?) er een rackversie van de Minimoog op de markt kwam. Dit onder de merknaam Studio Electronics. Het betrof een zuivere replica van het origineel, voorzien van de nodige basis aan midi-aansluitingen. De Voyager gaat echter heel wat verder en voegt er een behoorlijke reeks mogelijkheden aan toe. Niet enkel de toevoeging van een preset bank, uitgebreide modulatiemogelijkheden en updatebare software voor het besturingssysteem zijn nieuw. Ook ter hoogte van de analoge klanksynthese valt er heel wat meer te bespeuren.

De vormgeving is vlekkeloos. Zelden heb ik een synth gezien die zoveel klasse uitstraalt. Dit instrument is leverbaar in twee uitvoeringen. Je kan kiezen tussen de standaard "Performer" edition of de "Bob Moog Signature" edition. Met deze laatste mikt men op de echte verzamelaar. Het betreft hier quasi uitsluitend cosmetische aanpassingen. Blauw oplichtende pitch en modulatiewielen (ook verkrijgbaar als optie voor de "Performer" editie), keuze uit drie houtsoorten voor de bekisting en een koperen naamplaatje gesigneerd door Bob Moog zijn de opvallendste verschillen. Van deze limited edition worden slechts 600 stuks geproduceerd. Elk exemplaar wordt wel afzonderlijk gecontroleerd door Mr. Moog himself. Het herkenbare klassieke design van de klassieke Minimoog is gebleven. Net zoals de klank zelf, geeft het een tijdloze en onverwoestbare indruk.

Het bedieningspaneel (eigenlijk de "doos" die de hele synth bevat) is verstelbaar in vijf verschillende standen waardoor je de voor jou meest comfortabele bedieningspositie kan instellen. Wanneer je er voor kiest dit gedeelte niet op te tillen, heb je nog net de mogelijkheid om de aansluitingen aan de achterkant te gebruiken. De lay-out van de Voyagers bedieningspaneel is wel wat aangepast tegenover die van de originele Minimoog. Dit komt onder meer door de toevoeging van de extra features, het touchpad en het display. Voor wie gewend is aan het origineel vergt dit misschien een kleine aanpassing. De potmeters en draaiknoppen zijn onmiskenbaar dezelfde van dertig jaar geleden. De switches (en de bouten rond de inputs aan de achterzijde) zijn rood of blauw gekleurd om hun functie aan te geven. De twee switches boven de controlewielen zijn wit. Een onopvallend detail dat eventueel wat "goedkoop" zou kunnen overkomen is de naamgeving op het controlepaneel. Deze is niet rechtstreeks op het metaal gedrukt maar op een laag kunststof die daarna op het instrument is aangebracht. Maar misschien komt dit de duurzaamheid van de bedrukking wel net ten goede.

Behalve twee netsnoeren: een Europees en een Amerikaans (voor je wereldtournee), hoef je niet op enig toebehoren te rekenen. Bij de "Signature" editie zou er wel een draagtas worden bijgeleverd (zou evenzeer welkom zijn voor de "Performance" versie). Een speciaal voor de Voyager ontworpen gigbag en flightcase is wel apart verkrijgbaar, alsook een expressie pedaal. Hoewel er een aansluiting voorzien is voor een "zwanenhalslampje" dient ook dit item apart aangekocht te worden.

De handleiding bestaat uit twee delen. Het eerste is een proper boekje van een 36 tal bladzijden en behandelt alles wat de analoge klankopwekking betreft. Het is een beetje opgevat als een educatief werk over analoge klanksynthese. Beknopt, maar verhelderend. Het tweede deel betreft een samengeniet bundeltje van 17 gekopieerde bladzijden. Hier wordt het softwarematige gedeelte behandeld. Je vindt er alles terug over het besturingssysteem, de presets, touchpad enz.

BOUW

 

Wanneer je elektronische toestellen van vroeger en nu vergelijkt, is er meestal één iets dat onmiddellijk opvalt. Die ouwe "bakken" zijn gewoon veel beter gebouwd. De meeste fabrikanten lijken al lang tot het besef gekomen dat het weinig commercieel nut heeft om pakweg een koelkast te produceren die 50 jaar meegaat. Ook de elektronische muziekinstrumenten markt scheen dit door te hebben. De Minimoog Voyager is zonder twijfel een welkome uitzondering op deze trend. Alle potmeters, knoppen , switches, aansluitingen... getuigen van absolute topkwaliteit. Touchpad, pitch-en modulatiewielen zijn eveneens zeer solide. Het controlegedeelte en de bodemplaat zijn van zwart metaal, de rest is al hout wat de klok slaat. De bouw van het chasis en de constructie in het algemeen is van de beste die ik ooit bij een synth heb mogen ontwaren. Om toch iets op te merken zou ik kunnen zeggen dat de druktoetsen onder het display, voor het navigeren doorheen de presets en systeem-menus, iets te losjes geassembleerd lijken. De draaiknoppen liggen onwaarschijnlijk goed in de hand en bieden een aangename weerstand. Hierdoor vragen ze er gewoon naar om gemanipuleerd te worden en vormen ze een zeer muzikaal expressiemiddel. Zo hoort het ook bij een dergelijk instrument. Het klavier is aan de lichte kant, maar perfect voor dit monofone instrument.

MOGELIJKHEDEN

 

Wanneer we van links naar rechts de aansluitingen aan de achterzijde bekijken, botsen we eerst op deze voor de stroomvoorziening. De interne voeding accepteert zowel 110 als 220 volt. Een bijzonder interessant detail. We passeren het trio van midi connectoren (In, Out, Thru) en stuiten op de BNC-plug voor het optionele "zwanenenhals" lampje. Vervolgens belanden we bij een hele reeks CV (Control Voltage) inputs voor het extern triggeren en manipuleren van de diverse parameters van dit instrument. De inputs bestemd voor zogenaamde "continuous controllers" (bv. expressiepedaal) zijn in het rood aangeduid. Het betreft hier: volume, panning, filter, wave, pitch, mod1, mod2, S&H (sample and hold) in, envelope rate en LFO rate. De aan/uit aansluitingen voor footswitches zijn in het blauw gemarkeerd: S & H gate, release en LFO sync. Verder is er een ingang voor het invoeren van een extern signaal (ext audio input) en een insertiepunt tussen oscillatoren en filters (mixer out/filter in). Dit laat je toe een extern effect of eender welke "processing" toe te passen op je klank alvorens die de filters bereikt. Op die manier bewaar je dus de "levendige" klank van het analoge instrument. Om de collectie jack aansluitingen te vervolledigen zijn er uiteraard de links/rechts audio uitgangen. Tenslotte is er nog een multipin connector voor aansluiting van een extra module met CV en Gate aansluitingen. Deze module zou reeds verkrijgbaar moeten zijn van Moog Music. Geen digitale audio in-of uitgangen hier. Het betreft hier dan ook een 100 % analoge synth. De aanwezigheid van dergelijke features zou volgens mij alleen maar afbreuk doen aan de analoge charme van dit instrtument. De hoofdtelefoonaansluiting bevindt zich rechts op het frontpaneel.

In het hart van de Minimoog bevinden zich natuurlijk de oscillatoren. Speciaal bij de Voyager is het feit dat je de golfvorm naadloos kan doen overgaan van een driehoeksgolfvorm tot en met een rechthoekige blokgolfvorm. 2 niveaus van "cross-modulation" zijn mogelijk. Met de 1-2 sync switch sync je de corresponderende oscillatoren, met de typische agressievere Minimoog-sound tot gevolg. Ook een analoge FM routing van oscilator 3 naar 1 is mogelijk. Dit geeft een extra dimensie aan het geluid en stelt je in staat om hardere 80s achtige synthklanken te produceren. Het effect doet denken aan dat van een ring modulator. Een aparte LFO is aanwezig. Deze kan vrij "lopen" of worden gesynchroniseerd met een extern "clock"signaal, midi clock, keyboard en zomeer. Verder kun je ook altijd oscillator 3 als LFO inzetten. Op die manier bereik je nog extremere variaties. Via de CV input voor de LFO rate kun je met een expressiepedaal nog hogere waarden bereiken dan via de potmeter op het frontpaneel. Voor het moduleren van de klank beschikken we over twee modulatie-bussen. Een variÎteit aan modulatie bronnen en bestemmingen is selecteerbaar. Ook de hoeveelheid en het volume hiervan kan je instellen. Deze twee bussen heten respectievelijk MOD. WHEEL en PEDAL/ON. Deze bussen worden gecontroleerd via het modulatiewiel en een eventueel expressiepedaal in de MOD CV input. Nieuw ook zijn de "dubbele" filters (24db). Ze kunnen worden geconfigureerd als twee lowpass filters parallel of een highpass en een lowpass filter in serie. Omdat ze elk een eigen VCA voeden kunnen ze worden ingezet voor het bekomen van een stereo effect. Het geleverde testmodel bevatte software versie 1. Deze software is vooral bepalend voor de mogelijkheden op het gebied van midi en systeemgeheugen. Deze versie bepaalt dat het touchpad 1) van links naar rechts de cutoff frequency beÔnvloedt, 2) van boven naar onder de filter spacing variÎerten 3) de hoeveelheid bedekte opervlakte (area) de resonance zal bepalen.

Op het gebied van midi-communicatie mag er echter nog wat aan geschaafd worden. Behalve de essentiÎle note on/off, velocity, program change en system exclusive data zendt de Voyager niets. Ook ontvangt hij niet veel meer dan voornoemde signalen en pitch-, modulatie- en volume-boodschappen. Voor het midigewijs controleren van oscillatoren, filters enz. zullen we moeten wachten op een desbetreffende software update. Interne effecten bevat de Voyager niet. Maar dit hoort ook niet bij het profiel van dit instrument.

ERGONOMIE

 

Zelfs de leek op synthesizergebied moet hier zonder frustraties mee aan de slag kunnen. Zoals we dat gewoon zijn bij traditionele analoge synths zijn alle klankparameters direct toegankelijk vanaf het controlepaneel. Wel ben je verplicht om bij het maken van een klank steeds te vertrekken vanuit een preset. Op zich is dit geen probleem want het is onvoorstelbaar in hoe weinig seconden je van een liefelijk synthfluitje een bom van een basklank maakt. En ik overdrijf niet. Wel even opletten want met één druk op de daarvoor bestemde toets heb je de preset overschreven met je nieuwe creatie. Hiervoor wordt geen bevestiging gevraagd. Ook nog wat onhandig is het doorlopen van de presets. Via de -1/+1 knoppen scroll je trapsgewijs doorheen de lijst, wat soms een beetje tijd in beslag kan nemen. Een alpha-dial zou hiervoor de perfecte oplossing bieden. Om de geselecteerde preset te activeren moet je telkens op de enter knop duwen. Eigenaardig, want dit is dan weer niet het geval wanneer je de presets selecteert via "program change messages" vanaf bv. een computer.

Wanneer ik de Voyager gebruikte in samenwerking met een sequencing programma bleven er naar mijn zin nog iets te vaak noten hangen. Toch blijft de Minimoog Voyager nog steeds een zeer gebruiksvriendelijk muziekinstrument. Hoewel de grote Touchpad een aardig gadget is, blijf ik toch geneigd om de klank direct vanaf het controlepaneel, met de potentiometers zelf, te manipuleren. Dit geeft je een veel grotere fysieke verbondenheid met de klank. De manier waarop het bedieningsorgaan geconfigureerd is, samen met de uitvoering van knoppen en switches, nodigt uit om creatief te zijn met de diverse parameters. Het klavier zelf is velocity-gevoelig en voorzien van aftertouch. De respons hiervan is optimaal. Het dislay is ruim genoeg., maar veel meer dan de meest noodzakelijk informatie, zoals de naam van de preset of het menu, krijg je niet te zien. Toch zijn deze relatieve beperkingen op softwaregebied van ondergeschikt belang.

KLANKKWALITEIT

 

Ik zou het hier heel kort kunnen houden met een paar woorden: onovertroffen, tijdloos, veelzijdig, vet, MOOG,... Je zou kunnen stellen dat (met alle respect) het verschil met wat we tegenwoordig kennen als virtueel analoge synths is, dat deze laatste categorie last heft van een soort plafond. Ik denk dat ik de vergelijking ooit al eens gemaakt heb, maar ik zou dit even willen herhalen. Een virtuele analoge synth verhoudt zich tot een analoge een beetje zoals een Van Gogh tot een foto van een Van Gogh. Er zijn heel wat digitale alternatieven die fantastisch klinken, maar er bestaat volgens mij een soort auditieve emotie die niet te simuleren valt. De Minimoog Voyager heeft duidelijk deze analoge "ziel". Vooral op het gebied van de filters geldt: "The sky is the limit". Wanneer je de resonance volledig opengooit en dan de cutoff frequency van de lowpassfilter naar een maximumwaarde brengt gooi je een soort van "laserstraal"achtige klank de frequency-hemel in. Bij heel wat digitale synths doet dit behoorlijk pijn aan de trommelvliezen. Bij de Minimoog echter klinkt dit "smooth" en pijnloos. Tegelijkertijd lijkt de klank ook een oneindige diepte te bezitten. De respons is vlekkeloos en zoals ik al zei heb je een voelbaar fysiek contact met de klank.

De presets zelf vormen een representatief geheel van traditionele en minder gebruikelijke Minimoog geluiden. Toch doen ze beter dienst als uitgangspunt voor je eigen klankcreaties, dan als eindproduct. Trouwens, wanneer je jezelf tevreden zou stellen met de klank van deze presets, doe je dit instrument (en je hiervoor bijeengespaarde centjes) meer dan onrecht aan.

BUDGET

 

De "Performer" editie is verschrikkelijk duur en de "Signature" versie nog veel duurder. Voor ik dit instrument effectief gehoord had was ik er dan ook van overtuigd dat de prijs onmenselijk hoog was. Maar hoe langer hoe meer begon ik in te zien dat de sonoriteit die de Voyager bezit, in geen enkele hedendaagse synth van welke prijsklasse dan ook terug te vinden is. Wel is dit een instrument voor de ernstige professionele muzikant/producer. Alleen al omdat de klank van de Minimoog zo universeel en geliefd is, is een dergelijke hoge prijs verantwoord. Dit indien je de Minimoog Voyager kan inzetten als een van je belangrijkste muziekinstrumenten bij je producties of live-optredens. Voor een dergelijk bedrag echter zou er wel nog wat mogen gesleuteld worden aan de midi-mogelijkheden en software. Maar dat zal ongetwijfeld nog gebeuren.

CONCLUSIE

 

Een ware heropstanding. De Messias onder de synthesizers is terug! Een geperfectioneerde Minimoog, tenzij voor wie heimwee heeft naar onstabiele oscillatoren en andere bronnen van ergernis. Ondanks het feit dat dit een monofone analoge synth is, zijn de mogelijkheden tot (allemaal subliem klinkende) klankvariaties quasi oneindig – en dit uiteindelijk met slechts drie oscillatoren en één noise Generator! Toevallig of niet, maar het is de eerst maal dat ik een testmodel daadwerkelijk actief gebruikt heb, voor een productie waar ik momenteel aan werk. Aanvankelijk was het de bedoeling om gewoon een Minimoog-baspartij in te spelen. Uiteindelijk is de Voyager gebruikt geweest voor bas, leads, fills en special effects. Van donderslagen tot wervelwinden en bleeps. Dit maar om de veelzijdigheid van dit instrument te illustreren. Waar de meeste synthesizers na (soms kort) verloop van tijd eigenlijk passé zijn, is dit méér dan een blijver. Eén van de grootste verdiensten van Bob Moog is mijns inziens dat hij met de Minimoog een instrument op de markt gebracht heeft, waarvoor muziek kan geschreven worden die ook deciannia later nog steeds identiek klinkend kan gereproduceerd worden. Laten we hier dan ook maar ineens over een "klassiek" muziekinstrument spreken.

PRO & CONTRA

 

 PRO CONTRA
  • legendarische, tijdloze en onovertroffen klassieke Moog-sound
  • gebruiksvriendelijk
  • niet te onderschatten mogelijkheden tot klankvariatie
  • professionele, tijdloze vormgeving, look
  • schitterende bouw en afwerking
  • opnieuw: de klank is gewoon gigantisch
  • duur
  • midi-mogelijkheden moeten nog wat verder uitgewerkt worden


  • QUOTERING    [